Birleşik Arap Emirlikleri merkezli butik çikolatacı FIX'in 2021'de piyasaya sürdüğü fıstık kremalı çikolata barı, Aralık 2023’te TikTok’ta yayılan bir video sayesinde küresel bir fenomene dönüştü. Tüm dünyada artan talep, hem fıstık fiyatlarını hem de benzer ürünlerin üretimini hızla etkiledi.Bu etkileşim Şanlıurfalı fıstık üreticilerini de heyecanlandırdı.
FISTIK İHRACATINDAKİ YÜKSELİŞ
Bu ihracattan elde edilen gelir 229 milyon 777 bin dolar olarak kayıtlara geçti. Şanlıurfa'nın üretim gücü, Türkiye'nin fıstık ihracatında önemli bir rol oynuyor ve dünya pazarında rekabetçi olma noktasında Türkiye'yi güçlü kılıyor.
Financial Times’ın 21 Nisan tarihli haberine göre, söz konusu video 120 milyondan fazla izlendi ve dünya genelinde fıstıklı çikolata ürünlerine olan talebi tetikledi.
“Can’t Get Knafeh of It” adı verilen çikolata barı, Arap tatlılarından ilham alınarak üretildi. Ürün yalnızca Birleşik Arap Emirlikleri içinde ve günde sadece iki saatliğine satışa sunuluyor. Ancak sınırlı erişime rağmen, çikolataya olan talep sınırları aştı ve pek çok çikolata üreticisi benzer ürünler geliştirmeye başladı.
Şanlıurfa'da Dubai Çıkolatalı baklavalar üretilmeye başlamıştı.
Kuruyemiş tüccarı Giles Hacking’in Financial Times’a verdiği bilgilere göre, iç fıstığı fiyatı son bir yılda pound başına 7,65 dolardan 10,30 dolara yükseldi. Hacking, “Fıstığı piyasası şu anda neredeyse boşalmış durumda,” ifadelerini kullandı.
ABD, dünyanın en büyük fıstığı ihracatçısı konumunda olsa da 2023’teki düşük rekolte ve kaliteli fıstık oranının yüksekliği nedeniyle piyasada çikolata gibi ürünlerde kullanılan daha uygun fiyatlı iç fıstık tedariki azaldı.
İran ise açığı kapatmaya çalışıyor. İran Gümrük İdaresi’nin verilerine göre, 2024 Ekim ile 2025 Mart ayları arasında İran’ın Birleşik Arap Emirlikleri’ne fıstık ihracatı, bir önceki yılın 12 ayına kıyasla %40 oranında artış gösterdi.
YÜKSEK FİYATLAR RAFLARA YANSIDI
İngiliz çikolata markası Lindt’in “Dubai” temalı fıstıklı çikolatası, İngiltere’de 145 gramlık bar için 10 sterline satılıyor. Bu fiyat, şirketin benzer boyuttaki diğer ürünlerinden iki kat daha yüksek. Bazı mağazalarda ürün başına satış limiti uygulanıyor. Lindt ve süpermarket zinciri Morrison’s, ayrıca fıstığı kremalı Paskalya yumurtalarını da piyasaya sürdü.
KADAYIF VE TEDARİK SORUNU
Lüks çikolata markalarının sahibi Prestat Group’un yöneticisi Charles Jandreau, Financial Times’a yaptığı açıklamada, “Her yerde bir anda bu çikolatayı görmeye başladık. Bu kadar ani bir taleple kimse başa çıkamıyor,” dedi. Jandreau, çikolatanın içeriğinde kullanılan kadayıfın da temininde zorluk yaşadıklarını belirtti.
İsviçreli çikolata üreticisi Läderach’ın CEO’su Johannes Läderach da talep yoğunluğuna dikkat çekerek, “Dubai çikolatası birkaç ay önce satışa sunuldu ama ilgi kesilmiyor; her geçen gün artıyor,” ifadelerini kullandı.
KAKAO KRİZİ SÜRERKEN ANTEP FISTIĞI DA GÜNDEMDE
Financial Times, fıstık krizinin, 2024 yılında yaşanan küresel kakao arz daralmasının hemen ardından geldiğine dikkat çekiyor. Hava olayları ve tarım hastalıkları nedeniyle kakao fiyatlarının neredeyse üç katına çıktığı bu dönemde, üreticiler daha küçük gramajlı ve düşük kakao içerikli ürünlere yönelmişti.